නොදත් තතු

දකුණු අප්‍රිකාවේ ඉපැරණි සිතුවම්

කලින් කලට කාලයේ වැලි තලාවෙන් වැසී ගිය දේ ඉස්මතු වීමත්  ඒවා පෞරාණික වැදගත් කමක් ඇති වස්තූන් බවට පත් වීමත් සුලභව දැකගත හැකිය.. පෞරාණික බොහෝ දේ මේ වන විට විවිධ ගවේෂණ මගින් සොයා ගන්නා අතර එයින් අතීත  සමාජයේ මාවත් ගණනාවක් විශාල වේ. මේ එලෙස සොයාගත් තවත් මානව ඉතිහාසයේ වැදගත් සංධිස්ථානයක්.


 දකුණු අප්‍රිකාවේ භූගර්භ විද්‍යාඥයින් පිරිසක් ව්‍රෙඩෙෆට් ආවාටය ආශ්‍රිතව කැණීම් කටයුතු ආරම්භ කර තිබුණේ එහි පාංශු ව්‍යුහය හා අවට පරිසරයට ඉන් සිදුවන බලපෑම අධ්‍යයනය කිරීම සඳහා යි. එහිදී  ඉතා අහඹු ලෙස හමු වූ ඉපැරණි ගුහා සිතුවම් කිහිපයක් නිසා ඔවුන්ගේ පරීක්ෂණ වෙනත්ම මඟකට යොමු වී තිබෙනවා. විවිධ සතුන් නිරූපිත මේ සිතුවම් වසර 8000ක් පමණ පැරණි යැයි නිර්ණය කොට තිබෙන අතර, ඒ අනුව එම ප්‍රදේශයේ මුල්ම ජනාවාසකරණය මේ ආවාටය ආශ්‍රිතව සිදුවන්නට ඇති බැව් දැන් වන විට විශ්වාස කෙරෙනවා.

මෙම ආවාටයේ කොටසක ඇති ගුහාවක ඇඳ තිබී හමු වු මෙම සිතුවම් එහි බිත්තිය සීරීම මඟින් ඇඳ තිබෙනවා. මෙම සිතුවම්වල සතුන් තිදෙනෙක් දැක්වෙන අතර ඔවුන් හිපපෙටේමස්, අශ්වයා, හා රයිනෝසිරස් වෙනවා. මේ සියළු සත්ත්වයින් දකුණු අප්‍රිකාවෙන් හමු වී ඇති වසර 8000 පමණ පැරණි අනෙකුත් චිත්‍රවල බහුලව අඩංගු අතර මේවා දකුණු අප්‍රිකාවෙහි 'පළමු වැසියන්' ලෙස හඳුන්වන 'කොයි-සාන්' මිනිසුන් විසින් අඳින ලද ඒවා ලෙස සැලකෙනවා. මේවා වැසි යැදීම සඳහා ඔවුන් විසින් පවත්වන ලද උත්සවවලට අදාල බවට විශ්වාස කෙරෙනවා. වර්තමානය වන විට පර්යේෂණ පැවැත්වෙන්නේ මේ සිතුවම් ඇඳි ස්ථානවල ඇත්තෙන්ම එකල සිදු වූයේ කුමක් ද යන්න හා මේවා ඇඳීමට කොයි සාන් ජනයා පෙළැඹුණේ ඇයි ද යන්න නිසි ලෙසම තහවුරු කරගැනීමට යි.

මෙම ඉපැරණි සිතුවම් හමු වී ඇති ලෙන සහිත ආවාටයේ කොටස හැඳින්වෙන්නේ 'ග්‍රැනොෆයර්' ප්‍රාකාරය ලෙසයි. මෙය සැතපුම් 6ක දිගකින් යුක්ත වන අතර අඩි 16ක් තරම් පළලින් යුක්ත වෙනවා. මෙය සෑදී ඇත්තේ ග්‍රහක ඝට්ටනයෙන් පසුකාලීනව යි.

වසර 8000ක් පැරණි මේ සිතුවම් ඇඳ ඇත්තේ උක්ත ප්‍රාකාරයේ බිත්තිය ලෙස ඇති රතු පැහැති පාෂාණය මත යි. ඇඳීමේන් විශාල කාලයක් ගත වීම නිසා ඒවා සෑහෙන තරම දුරකට වියැකී ගොස් තිබුණ ද වර්තමානය වන විටත් හොඳින් හඳුනාගත හැකි මට්ටමක තිබෙනවා. විශේෂයෙන් මේ සියළු සිතුවම්වල සතුන්ගේ හැඩයන් හොඳින්ම හඳුනාගත හැකි ලෙස ශේෂ වී තිබෙනවා. මේවා ඇඳ ඇති ප්‍රාකාරයත් පැරණි කොයි සාන් ජනයා විසින් වන්දනාමාන කළ 'වර්ෂාවට අධිපති නාග දේවතාවා' ගේ හැඩයට ආසන්න ලෙසම නිමැවී තිබෙනවා. මෙම දේවතාවාට නිතිපතා කන්නලව් කිරීමෙන්, කලට වර්ෂාව ලැබී බවභෝග සම්පත්තියෙන් රට පිරී යන බවට ඔවුන් තුළ තදබල විශ්වාසයක් තිබී තිබෙනවා.